Welke aanpak?
In Engelstalige landen zijn sommigen voorstander van de ‘whole language method’ om kinderen te leren lezen. Deze is gebaseerd op een constructivistische leertheorie en is gebaseerd op de idee dat kinderen gestimuleerd moeten worden om zelf de betekenis van hele woorden in teksten te achterhalen, in combinatie met luisteren, spreken en schrijven. De ‘phonics’ methode daarentegen is gebaseerd op het inzicht geven in de mogelijke klanktekenkoppelingen en veelvoorkomende lettercombinaties. Onderzoek heeft regelmatig aangetoond dat de tweede methode de beste vruchten afwerpt.
Onze Engelse leerboeken
Of de Engelse leergangen die scholen in het po of vo hanteren nou in Nederland of in Engeland ontwikkeld zijn, opvallend is dat geen enkele leergang een systematische aanpak biedt voor het omgaan met het Engelse spellingsysteem. In die zin bieden dus alle leerboeken de ‘whole language’ methode aan, waarbij het aan de leerling wordt overgelaten de betekenis van woorden die ze tegenkomen te raden. Ook de uitspraak en de spelling moeten ze zelf zien te achterhalen/onthouden. Uitzonderingen zijn de rijtjes woorden die de leerlingen geacht worden te leren. Maar ook daar wordt het aan de leerling overgelaten zich de juiste uitspraak en spelling van de woorden eigen te maken.
Zwakke leesvaardigheid
Gevolg is een zwakke tot zeer zwakke technische leesvaardigheid. Ook de automatisering van het lezen zal niet of nauwelijks op gang kunnen komen. Het lijdt geen twijfel dat het tekstbegrip er onder zal lijden. Dat dit het leren van woordjes tot een bijna onmogelijke opgave maakt, staat ook buiten kijf. Wanneer de leerling op een school zit waar met volledig Engelstalige leergangen wordt gewerkt zal dat alles een nog groter struikelblok vormen.
Zelfs het maken van een luistertoets kan op deze wijze voor de leerling een ondoenlijke opgave worden, ook als zijn luistervaardigheid in orde is. De opgaven en mogelijke antwoorden staan immers ook in geschreven vorm.
Hulp bij het verklanken
Voor het leren herkennen van vaak terugkerende tekenklankkoppelingen en letterpatronen kan het klankspellingschrift als startpunt dienen. Juist omdat deze koppelingen daar in systematische categorieën worden ondergebracht kan dat het geheugen ondersteunen bij het opslaan en oproepen van deze letterpatronen.
Daar de leerling niet zelf in staat is onbekende woorden te verklanken en hij daarbij geen ondersteuning krijgt op school middels spellingonderwijs, ligt het voor de hand zoveel mogelijk teksten die in de boeken voorkomen te voorzien van audio ondersteuning. Sommige teksten worden in de leergang al auditief ondersteund door cd-roms, tablet, of e-packs. Echter, dat betreft meestal niet alle teksten. Daarom is het aan te bevelen gebruik te maken van text-to-speech programma’s die tegenwoordig ruim op het internet te vinden zijn. Vaak zijn ze zijn onderdeel van uitgebreidere programma’s zoals Sprint Plus, Kurzweil , L2S (Visiria) etc. waarmee ook nog vele andere functies mogelijk zijn.
Ook het leren van woordjes vergt een goede technische leesvaardigheid. Je moet immers weten hoe het woord uitgesproken wordt om er de betekenis aan te koppelen. Bovendien ondersteunt een correcte uitspraak van het woord de spelling ervan. Ook hier is er bij de meeste leergangen wel een manier om te juiste uitspraak van de te leren woordjes te vinden, hetzij via de digitale ondersteuning van de leerboeken, het tablet met het leermateriaal, of via de woordenlijsten die sommige uitgeverijen leveren aan het overhoorprogramma www.wrts.nl
Onder technisch lezen – of ‘decoderen’ – wordt verstaan het kunnen koppelen van taalklanken aan letters en lettercombinaties en die tot woorden vormen ‘in je hoofd’; uiteraard volgens de afspraken over de tekenklankkoppelingen in de betreffende taal. Hoe duidelijker die afspraken, hoe gemakkelijker het is om woorden te ontcijferen. Engels wordt hierbij duidelijk als veel lastiger ervaren dan bijvoorbeeld Frans of Duits. Natuurlijk heeft dit te maken met het feit dat er zoveel lettercombinaties mogelijk zijn in het Engels en dat de spelling in geen eeuwen is aangepast aan de uitspraak.